samenwonen

samenwonen: 10 praktische tips & nuttige informatie

Samen in een huurhuis

In veel gevallen bezit één van de partners al woonruimte en trekt de ander bij deze partner in. Heeft je partner een huurhuis, dan kunnen zich twee situaties voordoen:

De verhuurder maakt er geen probleem van

Word je erkend als medehuurder dan krijg de dezelfde rechten (en plichten) als de hoofdhuurder. Om erkend te worden als medehuurder moet je aan een aantal voorwaarden voldoen, waarvan de belangrijkste zijn: je voert samen een duurzame gemeenschappelijke huishouding en je kunt zelfstandig de huur opbrengen. Het verzoek om te worden erkend als medehuurder is pas rechtsgeldig als de verhuurder een schriftelijk akkoord heeft gegeven.

De verhuurder wil de nieuwe partner niet als medehuurder erkennen

Je moet twee jaar wachten totdat je via de rechtbank (kanton) een verzoek kunt indienen om de verhuurder je te laten erkennen als medehuurder. Als je zelf je huis hebt verlaten en je komt in deze situatie terecht, is het raadzaam met je partner een overeenkomst van onderverhuur af te spreken.

Je huurt in het contract zogenaamd een aantal kamers bij je partner. Bewaar beiden afzonderlijk een kopie van het contract. Mocht het samenwonen geen goed idee zijn geweest, heb je toch met het contract een stok achter de deur en sta je niet zomaar op straat. De verhuurder kan echter wel ontbinding van de huurovereenkomst bedingen als in het huurcontract uitdrukkelijk een verbod op onderverhuur wordt vermeld. Staat dit niet in het contract vermeld, dan heb je, zelfs als onderverhuurder, toch een zekere bescherming. Wanneer je partner overlijdt of wanneer deze de woning verlaat, kun je aanspraak maken op verdere huur van de woning.

Samen een huurhuis huren

Je kunt samen op zoek gaan naar een huurwoning. Huren heeft voordelen. Zo kun je, afhankelijk van jullie gezamenlijke inkomen  en de hoogte van de huurprijs, in aanmerking komen voor huurtoeslag. De kosten voor (groot) onderhoud zijn voor de verhuurder.

Samen in een koophuis

Heeft de partner een koopwoning ? Dan kun je probleemloos bij hem of haar intrekken, maar je zult een aantal zaken moeten regelen.

Regel je woonrecht

Als je bij de huisbezittende partner intrekt  en de relatie wordt beëindigd, sta je op straat als je niets hebt geregeld. Dat gebeurt ook als de partner overlijdt, en er is geen wettelijke overeenkomst of testamentaire regeling getroffen. De erfgenamen kunnen je eruit zetten. Het is dus zaak je rechten op papier te (laten) zetten.  Je kunt dit op verschillende manieren doen.

1. Je huurt de helft van de woning

Je kunt met je partner overeenkomen dat je de helft van de woning huurt. Je moet dan wel huur betalen aan je partner. Doe het ook, en bewaar de bewijsstukken hiervan.  Het voordeel hiervan is dat je hiermee huurbescherming hebt. Je partner kan je niet zomaar uit huis zetten. Als de partner overlijdt, kunnen de erfgenamen niet zomaar de huur opzeggen. Het nadeel van deze optie is dat je op deze manier geen mede-eigenaar wordt van de woning. Er zijn ook fiscale gevolgen aan verbonden.

2. Het huis op gemeenschappelijke naam zetten

Het huis op ‘gemeenschappelijke naam zetten’, houdt in dat je mede-eigenaar wordt van het huis. Je kunt dat alleen doen door de helft of een deel van het huis te kopen. Daar is een notaris bij nodig. Het is niet goedkoop om het huis op gemeenschappelijke naam te zetten. Naast de notariskosten krijg je ook te maken met een overdrachtsbelasting van 6%. De voordelen liggen voor de hand. Als mede-eigenaar kun je niet uit de woning worden gezet.

Samen een huis kopen

Je kunt samen een huis kopen. Een huis kopen kost veel geld, maar je kunt het zien als de opbouw van vermogen. Laat je goed adviseren door een deskundige en win zoveel mogelijk informatie in over het kopen van een huis. 10-tips heeft een afzonderlijk artikel met tips voor het kopen van een huis.

Rechtspositie

Samenwonen zonder te trouwen of een geregistreerd partnerschap aan te gaan, is niet gebonden aan formaliteiten. De relatie kan dan ook zonder bijkomende formaliteiten worden beëindigd. Een samenlevingscontract is een vrije keuze die je kunt maken om bepaalde zaken wettelijk vast te leggen. Een samenlevingscontract is echter niet verplicht.

Trouwen of als geregistreerd partners door het leven gaan, heeft als gevolg dat je wettelijk verplicht bent elkaar financieel te onderhouden, ook als je uit elkaar gaat. Dan bestaat er de alimentatieplicht. Dat geldt voor samenwonenden niet. In het huwelijk of een geregistreerd partnerschap zijn alle bezittingen van de partners samen, en is er sprake van complete gemeenschap van goederen, tenzij er gekozen is voor het opmaken van huwelijkse voorwaarden of partnerschapvoorwaarden. Voor samenwonenden bestaat er geen algehele gemeenschap van goederen. Wel worden er goederen gezamenlijk in eigendom verkregen als er gezamenlijk voor is betaald.

Bij gehuwden of geregistreerde partners is de partner automatisch medehuurder. Samenwonenden moeten voor de partner daartoe een verzoek aan de verhuurder doen. Zonder instemming van de verhuurder heeft de partner geen rechten betreffende de woning.

Gehuwden en geregistreerde partners bouwen pensioen op. In de Wet verevening pensioenrechten staan wettelijke bepalingen over de opbouw en uitbetaling van pensioenen in het huwelijk, na scheiding, en bij overlijden. De partner heeft recht op een deel van het pensioen dat wordt opgebouwd tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap. Samenwonenden kunnen een regeling treffen voor hun partner. Er dient dan wel aan een aantal voorwaarden te worden voldaan. Eén daarvan is bijna altijd de verplichting een notarieel samenlevingscontract over te leggen.

In het erfrecht erven ongehuwd samenwonenden niet van elkaar. Wil je de langstlevende partner erfgenaam maken, dan moet er een testament voor worden opgemaakt. Gehuwden of geregistreerde partners die van elkaar erven, hebben recht op een vrijstelling waarover ze aan de Belastingdienst geen successierecht hoeven te betalen. Deze regeling is minder soepel voor samenwonenden.

Het samenlevingscontract

Een samenlevingscontract is een notarieel vastgelegde overeenkomst waarin afspraken staan over alles wat met de woning te maken heeft. In het samenlevingscontract staan bijvoorbeeld de afspraken over de gemeenschappelijke bezittingen (wie krijgt wat als de relatie wordt beëindigd), kostenverdeling aangaande de huishouding, de gezamenlijke bankrekeningen en de financiële bijdrage van elkaars onderhoud.

Voor de inhoud en het samenstellen van een samenlevingscontract kun je veel websites raadplegen. Het is verstandig om een officieel samenlevingscontract bij de notaris af te sluiten, om in ieder geval in aanmerking te komen voor bepaalde regelingen (zoals de partnerpensioenregeling). De kosten voor het regelen van een samenlevingscontract zijn per notaris verschillend, maar gemiddeld bedraagt het tussen de 300 en 500 euro.

Het is niet verplicht om een samenlevingscontract te hebben als je gaat samenwonen. Samenwonen zonder een samenlevingscontract betekent echter dat er wettelijk niets is geregeld, terwijl het samenwonen wel gevolgen heeft voor uitkeringen van bepaalde instanties, de Belastingdienst en sociale zekerheidsinstellingen. Je kunt ook je afspraken op papier zetten en elkaar plechtig beloven dat je de gemaakte afspraken ook zult nakomen. Een notariële samenlevingsovereenkomst geeft echter rechtszekerheid en wettelijke bewijslevering van de gemaakte afspraken.

Wie betaalt de rekening

Als je gaat samenwonen, is het regelen van de geldzaken een noodzakelijk iets. Het is niet eenvoudig om afspraken over het betalen van de rekeningen te maken. Zeker niet als de één een veel hoger inkomen heeft dan de ander.

Voordat je afspraken maakt over geldzaken is het belangrijk overzicht te hebben over de hoogte van de vaste lasten (huur, verzekeringen, energiekosten, telefoon, en dergelijke), de huishoudelijke uitgaven (boodschappen) en reserve-uitgaven (vakantie, kleding, reparaties, en dergelijke). Daarnaast is het belangrijk dat er geld overblijft voor persoonlijke uitgaven. Dit laatste is geld dat door beide partners vrij te besteden is.

Om misverstanden te voorkomen, is het raadzaam te bespreken wat jullie beiden onder persoonlijke uitgaven verstaan.
Over de verdeling van de gezamenlijke uitgaven (zoals huur, boodschappen, aanschaf spullen voor het huis) kun je afspraken maken met je partner. Een verdeling kan uitgaan van het volgende:
  • De uitgaven worden verdeeld naar verhouding van het inkomen;
  • De persoonlijke uitgaven worden eerst verdeeld, en de rest gaat naar een gezamenlijke rekening;
  • Ieder betaalt de helft van de kosten, en de rest houdt ieder voor zich;
  • Een vaste bijdrage, waarbij één van de partners een vaste bijdrage betaalt. Dit kan handig zijn als de ene partner bij de ander intrekt, en deze bezit bijvoorbeeld een koopwoning, of heeft dusdanig hoge lasten die een redelijke verdeling onmogelijk maken.  
De verdeling van de inkomsten en de verdeling van de kosten kunnen notarieel worden vastgelegd in een samenlevingscontract (zie tip 5).

Pas verzekeringen aan

Als je gaat samenwonen, is dat een goed moment om jullie verzekeringen onder de loep te nemen. Sommige verzekeringen zullen overbodig zijn geworden en sommige moeten worden aangepast aan de nieuwe situatie.

Samen één verzekering

Nu jullie gaan samenwonen, kan er sprake zijn van dubbele verzekeringen. Het is goed mogelijk dat jullie bijvoorbeeld beiden een verzekering voor inboedel- en opstal hebben. Eén daarvan kan worden opgezegd. Je kunt nu kritisch naar de verzekeringen kijken en vergelijkingen maken. Denk er wel om dat er wettelijke opzegtermijnen gelden op de lopende polissen. Kijk in ieder geval ook direct naar de dekking. Jullie spullen zijn samen mogelijk meer waard dan de hoogte waar je voor verzekerd was. Als jullie beiden samen één verzekering nemen in plaats van twee losse, bijvoorbeeld samen een aansprakelijkheidsverzekering, (doorlopende) reisverzekering of rechtsbijstandverzekering, betaal je in ieder geval minder premie.

Eén zorgverzekering

Als één van jullie beiden collectief verzekerd is bij een ziektekostenverzekering (via het werk) kan het voordelig zijn om je op zijn of haar polis mee te verzekeren. Deelnemen aan een collectieve verzekering kan een korting op de premie opleveren tot wel 10 procent.

Alle verzekeringen updaten

Het is een goed idee om nu alle verzekeringen kritisch te bekijken. Soms loont het zich een pakketverzekering bij één maatschappij onder te brengen. Er worden in dat geval meerdere verzekeringen afgesloten bij dezelfde verzekeringsmaatschappij. Dit kan fikse kortingen opleveren. Bovendien maakt het onderbrengen bij één maatschappij het geheel aan verzekeringen wel zo overzichtelijk.

Andere verzekeringen

Het is mogelijk dat je bepaalde verzekeringen nog niet hebt overwogen, maar die in de nieuwe situatie misschien toch verstandig zijn. Te denken valt aan een levensverzekering of een rechtsbijstandverzekering.

Belastingzaken

Als je gaat samenwonen, heeft dit gevolgen voor een aantal belastingaangelegenheden. In eerste instantie wordt iedere huisgenoot zelfstandig aangeslagen voor de inkomstenbelasting. Woon je in het betreffende jaar zes maanden of langer samen, dan kun je kiezen voor een fiscaal partnerschap. Dat laatste kan voordelen opleveren als één van de partners weinig of geen inkomen heeft en je de gemeenschappelijke inkomensbestanddelen op de juiste manier over beiden verdeeld. Zo kunnen partners die samenwonen voor buitengewone uitgaven als fiscale partner worden beschouwd. Uitbetaling van heffingskorting is ook mogelijk als de partner niet of weinig inkomsten heeft en de samenwoning in het betreffende jaar minimaal een periode van zes maanden betreft.

Koopwoning

Bewonen en bezitten jullie samen een koophuis? Dan geldt de eigenwoningregeling. De hypotheekrente en kosten van de zogenaamde ‘eigenwoningschuld’ zijn bij samenwonenden aftrekbaar naar verhouding van de schuld die iedere partner afzonderlijk heeft.

Toeslagen

Samenwonen kan consequenties hebben voor de huurtoeslag. De berekening voor de huurtoeslag was voor het samenwonen gebaseerd op andere omstandigheden. Het inkomen van beide partners wordt bij het samenwonen bij elkaar opgeteld. Mogelijk dat je dan door de hoogte van het gezamenlijk inkomen niet meer in aanmerking voor huurtoeslag komt. Hetzelfde geldt ook voor de zorgtoeslag en de andere toeslagen zoals het kindgebonden budget en de kinderopvangtoeslag.

Belastingdienst

Meer informatie over de fiscale gevolgen van samenwonen vind je op de website van de Belastingdienst. Je kunt met vragen ook bellen naar de Belastingtelefoon: 0800-0543.

Als er kinderen komen

Wanneer samenwonenden een kind verwachten, betekent het niet automatisch dat zij bij de geboorte de wettelijke ouders zijn. De moeder, waar het kind uit wordt geboren, heeft wel van rechtswege het ouderlijk gezag. De aanstaande vader kan tijdens de zwangerschap de ongeboren vrucht (zoals de baby officieel wordt genoemd) erkennen bij de gemeente. Hij heeft daarvoor toestemming nodig van de moeder.

Erkennen wil nog niet zeggen dat de vader het ouderlijk gezag heeft. Als het kindje eenmaal is geboren, kunnen beide ouders daartoe een verzoek tot gezamenlijk gezag indienen bij de griffier aan de balie van de rechtbank. Het gezamenlijk verzoek zal automatisch worden toegekend als beide ouders meerderjarig zijn, het kind door de vader is erkend, het gezag niet op een andere manier al is geregeld, de ouders niet onder curatele zijn gesteld of één van de ouders is ontheven of ontzet uit het ouderlijk gezag. Ook zijn er documenten nodig voor het verzoek, zoals een kopie van de geboorteakte waaruit ook de erkenning blijkt, uittreksels uit de Gemeentelijke Basis Administratie (niet ouder dan 3 maanden) en een geldig (dus niet verlopen) identiteitsbewijs.

Als de moeder geen medewerking wil verlenen aan het verzoek tot gezamenlijk gezag, kan de vader er toch een verzoek toe doen bij de rechtbank. De rechter zal in dat geval bijna altijd een onderzoek instellen om te bezien wat in het belang van het kind is.

Vroeger kreeg het kind bij de erkenning automatisch de achternaam van de vader. Tegenwoordig kun je zelf kiezen welke achternaam je kind krijgt, die van de moeder of die van de vader of een mix. Wanneer je geen keuze kenbaar maakt, krijgt het kind automatisch de achternaam van de vader.

De achternaam van het eerste kind is tevens bepalend voor de achternamen van de volgende kinderen.
Wanneer de partners van hetzelfde geslacht zijn (dus twee vrouwen of twee mannen), kan er ook een verzoek voor gezamenlijk gezag worden gedaan. Het verzoek moet worden beoordeeld door de rechter en zal getoetst worden aan een aantal criteria.

Als de ouders uit elkaar gaan, betekent dat niet automatisch beëindiging van het gezamenlijk gezag. Daar moeten beide ouders of één van de ouders eveneens een verzoek voor indienen bij de rechtbank.

Voor alle informatie over kinderen en gezag heeft justitie een brochure uitgebracht: “Gezag, omgang en informatie”, die gratis verkrijgbaar is aan de balie van de rechtbank of online te verkrijgen via de website van Postbus 51.

Bezoek aan de notaris

Door te trouwen of een geregistreerd partnerschap aan te gaan, kies je voor een formele verbintenis. Een  aantal zaken worden door die verbintenis automatisch wettelijk geregeld. Dat gebeurt niet als je gaat samenwonen. Je zult dan naar de notaris moeten gaan om het één en ander wettelijk te regelen. Zaken betreffende de woning, de bezittingen, afspraken bij een eventuele beëindiging van de relatie, en alle andere zaken die je formeel geregeld wilt hebben, kun je laten vastleggen in een samenlevingscontract (ook samenlevingsovereenkomst genoemd). Het is overigens niet verplicht om een dergelijke overeenkomst aan te gaan, maar wil je gebruik maken van bepaalde officiële regelingen, dan kan het zijn dat bepaalde instanties een dergelijke overeenkomst als voorwaarde stellen.

Samenwonen en erfrecht

Samenwonenden zijn niet opgenomen als elkaars erfgenamen in het versterferfrecht. Dit betekent dat bij het overlijden van één van de partners de goederen niet automatisch naar de andere partner gaan. Sterker nog, de wettelijke erfgenamen van de overleden partner kunnen aanspraak maken op het deel van de overleden partner. Dat kan het huis zijn en de goederen. Je kunt als samenwonenden daar een stokje voor steken door een testament op te stellen bij de notaris. Ook kun je in een samenlevingscontract de erfrechtelijke positie van de partner regelen.

Verblijvingsbeding

In plaats van een testament kunnen samenwonenden ook kiezen voor een verblijvingsbeding. Dit houdt in dat bij overlijden van één van de partners, de andere partner volledig eigenaar wordt van een gemeenschappelijk goed (huis, auto of andere bezittingen). Ook hier is het weer verstandig om dit notarieel vast te leggen. Een verblijvingsbeding kan ook onderdeel uitmaken van een samenlevingscontract.

Maak afspraken

Naast de liefde voor elkaar ligt een groot deel van succesvol samenwonen is  het maken van goede afspraken. Wanneer je duidelijke afspraken maakt, zul je minder snel voor ongewenste verassingen komen te staan. Als je gaat samenwonen, komt er meer bij kijken dan je zou denken. Er moeten naast het maken van afspraken ook heel wat zaken geregeld worden. Deze tips helpen je een eind op weg.

Geldzaken

De meeste ruzies hebben te maken met geld. Het is belangrijk van elkaar te weten hoe jullie over geldzaken denken. Je zult afspraken moeten maken over de wijze waarop de vaste en variabele lasten betaald gaan worden. Je kunt de informatie in tip 5 gebruiken voor een goede regeling. Regel meteen ook de verzekeringen. Lees er meer over in tip 6.

Huishoudelijke taken

Als er geen duidelijke afspraken gemaakt worden over de verdeling van de huishoudelijke taken, zul je zien dat één van beide partners hier vroeg of laat over gefrustreerd raakt. Je kunt dit voorkomen door de taken meteen al zo eerlijk mogelijk te verdelen. Over de verdeling van huishoudelijke taken zijn meerdere boeken geschreven. Raadpleeg daar één van als je er samen niet uit komt. Zorg verder zelf dat je geen rommel onnodig laat slingeren, dus ruim je eigen troep op.

Vrijheid blijheid?

Verwacht niet van je partner dat hij of zij, nu je met hem of haar samenwoont, zich laat vangen in jouw web. Laat je partner vrij in zijn of haar vrijetijdsbesteding, maar beding wel voldoende tijd voor jullie samen. Het is belangrijk om elkaar wat privacy te geven. Vertrouwen is daarbij de basis voor een gezonde relatie.

Tips & Reacties

Deel je eigen tip over samenwonen

En maak kans op een cadeaubon ter waarde van € 25!